การตรวจสอบและเฝ้าระวังคุณภาพน้ำบริโภคในครัวเรือนการตรวจสอบคุณภาพน้ำ การตรวจสอบคุณภาพน้ำ บริโภคเป็นการตรวจวิเคราะห์คุณภาพน้ำ เพื่อดูสาเหตุ การปนเปื้อนและหาแนวทางแก้ไขได้อย่างถูกต้องตามหลักวิชาการ ซึ่งสามารถตรวจ วิเคราะห์ได้ทั้งในภาคสนามและห้องปฏิบัติการวิทยาศาสตร์ แต่ในคูมือเล่มนี้จะแนะนำ วิธีการตรวจสอบคุณภาพน้ำ ในภาคสนาม ซึ่งสามารถตรวจสอบด้วยชุดทดสอบอย่างง่าย ได้แก่ชุดตรวจสอบโคลิฟอร์มแบคทีเรีย (อ.11) และชุดตรวจสอบคลอรีนอิสระคงเหลือ ในน้ำ (อ.31) ดังนี้
1. การตรวจสอบโคลิฟอร์มแบคทีเรีย
การตรวจสอบโคลิฟอร์มแบคทีเรียในน้ำ บริโภคสามารถตรวจสอบเบื้องต้น ด้วยอาหารตรวจเชื้อโคลิฟอร์มแบคทีเรีย (อ.11) เป็นวิธีที่ง่ายและสะดวก ในการ ปฏิบัติโดยสังเกตจากการเปลี่ยนสีของอาหารตรวจเชื้อจากสีแดงเป็นสีต่าง ๆ เช่น สี ส้ม สีน้ำ ตาล สีเหลือง มีความขุ่นและฟองแก๊สปุดขึ้นเมื่อเขย่าเบา ๆ

2.ตรวจสอบคลอรีนอิสระคงเหลือในน้ำ อ31
การตรวจสอบปริมาณคลอรีนอิสระคงเหลือในน้ำ ด้วยชุด อ 31 เป็นวิธี การตรวจที่ง่ายและสะดวก โดยการอ่านค่าของคลอรีนอิสระคงเหลือในน้ำ จาก การเปรียบเทียบสีกับมาตรฐานของ ชุดตรวจสอบ มีสีมาตรฐาน 3 ระดับแตกต่างกัน คือ 0.2 0.5 และ 1.0 มิลลิกรัมต่อลิตร ค่าที่อ่านได้ คือ ค่าคลอรีนอิสระคงเหลือในน้ำ

การสุ่มเก็บตัวอย่างน้ำ การสุ่มเก็บตัวอย่างน้ำ เพื่อตรวจวิเคราะห์ในห้องปฏิบัติการจำ เป็นต้องมีการ เก็บที่ถูกวิธีในปริมาณที่พอเหมาะต่อการตรวจวิเคราะห์ และไม่เกิดการเปลี่ยนแปลง เนื่องจากวิธีการเก็บและการขนส่ง อีกทั้งสามารถใช้เป็นตัวแทนของแหล่งน้ำ นั้นๆ ใน การแสดงผลคุณภาพน้ำ ในแหล่งน้ำ ต่างๆได้ดีและถูกต้องจึงต้องคำ นึงถึงหลักการดังนี้ แหล่งน้ำสำ หรับการบริโภคมีหลายประเภท การสุ่มเก็บตัวอย่างน้ำ เพื่อเป็นตัวแทน ที่ดีควรพิจารณาการสุ่มเก็บตัวอย่างน้ำ แต่ละประเภทดังนี้
1. น้ำประปา
เนื่องจากระบบน้ำ ประปามีระบบท่อในการจ่ายน้ำ ควรสุ่มเก็บ ตัวอย่างน้ำจากจุดที่น้ำออกจากระบบปรับปรุงคุณภาพน้ำ ต้นท่อระบบจ่ายน้ำ 1 ตัวอย่าง และปลายท่อบ้านผู้ใช้น้ำ สุ่มเก็บ 1 ตัวอย่าง ต่อผู้ใช้น้ำ 5,000 คน โดยกระจายให้ 3 4 กลุ่มวิจัยและพัฒนาคุณภาพน้ำบริโภค สำนักสุขาภิบาลอาหารและน้ำ กรมอนามัย 19 ครอบคลุม ถ้าระบบท่อจ่ายน้ำ มีเส้นท่อจ่ายน้ำ แยกออกไปอีก ควรสุ่มเก็บตัวอย่างที่ เส้นท่อจ่ายน้ำ ที่แยกแขนงออกไปด้วย
2. บ่อตื้นหรือบ่อบาดาล
สุ่มเก็บตัวอย่างน้ำจากบ่อโดยตรง ถ้าจำ เป็นให้ใช้ ภาชนะประจำ บ่อที่สะอาดสุ่มเก็บ แล้วเทใส่ขวดเก็บตัวอย่างน้ำ ปิดฝาทันที ส่วนบ่อ บาดาลใช้วิธีเก็บโดยตรงจากก๊อก เนื่องจากบ่อบาดาลจะมีที่สูบน้ำขึ้นมาใช้และควร เก็บตัวอย่างหลังจากที่ได้สูบน้ำจากบ่อสักระยะหนึ่ง
3. น้ำฝน
ควรสุ่มเก็บตัวอย่างน้ำจากภาชนะเก็บน้ำ ฝนโดยตรง ถ้าจำ เป็นให้ ใช้ภาชนะที่สะอาดสุ่มเก็บหรือรองรับ แล้วเทใส่ขวดเก็บตัวอย่างน้ำ ปิดฝาทันที สำ หรับภาชนะที่เก็บน้ำ ฝนมีก๊อกให้เก็บเช่นเดียวกับน้ำ ประปา
วิดีโอการตรวจสอบและเฝ้าระวังคุณภาพน้ำบริโภคในครัวเรือน- ชุดตรวจคลอรีน (อ31)- ชุดทดสอบโคลิฟอร์มแบดทีเรีย (อ11)-การเก็บตัวอย่างน้ำเพื่อนำไปวิเคราะห์แหล่งข้อมูล
คู่มือพัฒนาคุณภาพน้ำบริโภคในโรงพยาบาล กลุ่มวิจัยและพัฒนาคุณภาพน้ำบริโภค
สำนักสุขาภิบาลอาหารและน้ำ กรมอนามัย